Elektirik sistemi

[kıvılcım]

Motosiklet Temel Elektrik Bakımı


Ateş Erim

Günümüz motosikletlerinde, gelişen teknolojinin gereği olarak kablo ve konnektörlerden oluşan karmaşık bir elektrik sistemi olmasına rağmen rutin bakımlar esnasında, elektrik sisteminin bakımı çoğunlukla ihmal ediliyor. Bilindiği gibi kopmuş veya iyi temas etmeyen bir elektrik bağlantısı çoğunlukla yolda elektrik arızası olarak bize geri döner. Motosikletimizin elektrik sistemi hakkında bilgi sahibi olarak, çeşitli parçaların aralarındaki bağlantıları bilmemizin, karanlık ve ıslak bir yolda yanlız başımıza kaldığımızda ne kadar önemli olduğunu söylemeye gerek yoktur sanırım.



http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image003.jpg
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image005.jpg
Soldaki ve üstteki resimlerde akümlatörün içindeki asidin kutup başlarına sızdığını ve zaman içerisinde korozyona sebep olduğunu görüyoruz. Bu korozyon kutup başı ile ana kablonun iyi temas etmemesine sebep olmaktadır. Bundan kurtulmanın tek yolu ana kabloyu kutup başından ayırarak, korozyonu temizlemektir. Kabloyu tekrar takmadan once, kutup başına bu iş için özel üretilmiş bir koruyucu sürmekte fayda var.

Elektrik sisteminin kalbi olan akümlatörün önemi, motosikletin modeline bağlı olarak değişmekle beraber, tüm modellerde akü kabloları kutup başına sıkıca bağlanmış ve korozyondan arındırılmış olması gerekir. Akü bağlantıları sıklıkla kontrol edilmelidir. Bu kontroller sırasında kutup başlarında yeşilimsi beyaz birikimler görürseniz, bunu elektrik sisteminizde problemlerin başlayacağınına dair bir uyarı olarak dikkate almalısınız. Böyle bir korozyon gördüğünüzde, hemen ana kabloları kutup başlarından ayırarak, kablo başlığını ve kutup başını bir tel fırça ve zımpara kağıdıyla temizlemelisiniz. Kabloları kutup başlarına tekrar bağlamadan önce, kutup başlarına süreceğiniz özel koruyucu jel (gres yağı değil) sizi korozyon probleminden bir süre uzak tutacaktır. Kirli akümlatör bağlantılari, ilk hareket mekanizması elektrikli olan (Electric start) motosikletlerde çoğunlukla ilk hareketin sağlanmasını engeller.
Akümlatör, elektrik enerjisini motorun elektrik jeneratöründen alarak biriktirir ve bu enerjiyi motor calışmazken kullanmamızı sağlar. Akümlatörü bulunmayan mopedlerde ve birçok off-road, cross motosikletinde elektrik sistemini doğrudan jeneratör besler.
Elektrik enerjisi, çeşitli elektrikli birimlere izole kablolardan oluşan bir kablo demetiyle dağıtılır. Bu demet çoğunlukla şasinin üst tarafina yakın olarak döşenir. Kablo demeti, dağılmasını önlemek icin, şasiye, selenin, deponun altına klipslerle bağlanır. Herhangi bir elektrikli parçaya giden kabloları takip etmek bu yüzden oldukça zordur ve dikkat gerktirir. Bu aşamada motosikletin elektrik bağlantılarını, kabloların renk kodlarını gösteren bir şema arızanın takip edilmesinde bize yardımcı olur.Örneğin, kornanız çalmamaya başladığında arızayı aşağıdaki yöntemle takip edebiliriz :

<LI class=MsoNormal style="mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">Kornaya elektrik enerjisi gelip gelmediğini kontrol ediniz. Bu kontrolu bir cep multimetresi (AVOmetre) yardımıyla yapabileceğiniz gibi basitce hazırlanmış küçük bir ampul ve uçlarına bağlanmış iki elektrik kablosu ile de yapabilirsiniz (Seri lamba). <LI class=MsoNormal style="mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">Motosikletin elektrik şemasını inceleyerek, hangi ucun enerji sağlayan "canlı" uç, hangisinin ise korna butonuna giden uç olduğunu bulunuz. <LI class=MsoNormal style="mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">Hazırladığınız seri lambanın uçlarından birisini canlı uca, diğerini de motosikletin şasisine bağlayınız. <LI class=MsoNormal style="mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">Kontağı açtığınızda (akümlatörü olmayan motosikletler icin motor çalışırken) ampul yanıyorsa, problemin korna butonunda veya kornanın kendisinde olduğunu düşünebiliriz. Eğer ampul yanmıyorsa kopuk veya kotü temasta olan noktayı bulana kadar kabloyu geriye doğru (akümlatöre veya sigorta paneline doğru) takip etmeliyiz. Fakat çoğunlukla çalmayan bir kornanın sorumlusu bu kablo değildir. <LI class=MsoNormal style="mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in">Kornaya enerji sağlayan ucun sağlam olduğundan emin olduktan sonra seri lambanın bir ucunu kornanın üzerindeki terminallerden birisine diğer ucunu da diğer terminale bağlayın ve korna butonuna basın. Eğer lamba yanarsa, kornanın kendisinin bozuk olduğuna kanaat getirebiliriz.
Eğer lamba yanmiyorsa, korna butonu bozulmuştur veya korna butonu ile korna arasındaki kabloda kopuk/kötü temas vardır. Böyle bir durumda da ilk süphelenmemiz gereken yer korna butonu olmalıdır.Yukarıdaki problemin çözümünde izlenen, ihtimalleri azaltarak sonuca ulaşma yöntemi, aydınlatma sistemine de uygulanabilir. Burada önemli olan, programlı bir biçimde arızanın takip edilmesidir. Rastgele müdahaleler arızayı büyütmek ve zaman kaybından başka bir işe yaramadığı gibi sağlam parçaların bozulmasına da sebep olabilir. Bir kabloya veya elektrik terminaline müdahale etmeden önce, mutlaka ne işe yaradığını anlamamız gerekir.

[kıvılcım]

http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image007.jpg
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image009.jpg
Solda ve üstte: Elektriksel bağlantılarda bir problem olduğunda, eğer problem gözle görülen bir yerde değilse; devre uygun voltajlı küçük bir seri lambayla (solda) veya bir multimetreyle (AVOmetre) (üstte) izlenmelidir




http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image011.jpg
Birçok sistemde olduğu gibi motosikletlerin elektrik sistemlerinde de zayıf bağlantılar vardır. Bunlar kullanım sırasında sorun çıkarır ve yolda tamirat yapmamızı gerektirir. Bu arızalar ortaya çıkmadan yapacağımız bakımlar, bizlere yarar sağlar. İşin ilginç yanı, kablolar bir arıza yapıncaya kadar bize hiç bir uyarıda bulunmazlar. Bu durum özellikle, görünmeyen yerlerde kalan iki metal arasında sıkışmış ve sarsıntıyla zaman içerisinde yavaş yavaş izolasyonu sıyrılan kablolar icin geçerlidir. Önceleri hiç bir şey yokken günün birinde bir de bakarsiniz ki calışan bir devrenin sigortası atmaya başlamış.


Yanda: Motosikletlerin elektrik tesisatlarında sürtünmeye açıkbir çok nokta vardır. Bu noktalar periyodik olarak kontrol edilmelidir.



Üzerinden elektrik akımı geçen herhangi bir kablodaki direnç, gücün bir miktar yutulmasına sebep olur. Bunun sonucu olarak ta o noktada, geçen akımın şiddeti ve oluşan direncin değeriyle orantılı bir miktar ısı ortaya çıkar.
Oluşan direnç, aslında coğunlukla yılların birikimidir ve birşey çalışmamaya başlayana kadar da kendini belli etmez. Aslında en iyisi bunu beklemek yerine zaman zaman elektrik sistemini kontrol etmektir. Bu kontroller özellikle yaşlı motorlar için daha da önemlidir.

6 Volt elektrik sistemine sahip motosiklet kullanıcılari, elektriksel dirençlerden 12 Volt sisteme sahip motosiklet kullanıcılarından daha fazla etkilenirler. Bu dirençlerin oluşmasına en açık olan noktalar, daha ziyade açıkta olan terminal ve konnektörlerdir. Yoldan gelen su ve özellikle karlı havalarda yola dökülen tuz, bu tür korozyonların oluşması için adeta davetiye çıkartır. Açıktaki konnektörler ne kadar kaliteli olurlarsa olsunlar bir süre sonra suyun ve tuzun bozucu etkisine yenik düşerek arızalanır.
Sağda: Bozulan bir anahtar, bazı özel temizleme sıvılarıyla bazen hayata döndürülebilir.
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image013.jpg

Akü bağlantılarında olduğu gibi, konnektörlerin de dikkatle temizlenmesi gereklidir. Kabloların konnektöre giren kısımlarını dikkatlice kontrol edilmelidir. Buralardaki olası bir asit sızıntısı, konnektörün içine girerek temas eden kısımlarda korozyona sebep olur. Böyle bir durum sonucunda, konnektör değiştirilecekse, yeni takılan konnektör terminallerinin kabloya lehimlenmesi tavsiye edilir.

http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image015.jpg
Üstte: Kablonun ucunu açarken
kablo sıyırıcı pense kullanmak
iletken kısma zarar verme
riskini azaltır.
Etkili bir tamirat yapmak icin, küçük bir elektrikli havya, bir miktar lehim teli ve bir izolebandımız olmalı. Bu saydıklarımız pek te pahalı olmayan ve bir tamir seti için mutlaka gerekli diyebileceğimiz aletlerdir. İki teli birbiri üzerine bükerek geçici çözümler üretebiliriz. Fakat böyle çözümler uzun vadede muhakkak problem çıkartır. Daima konnektör terminallerini kabloya sıkıştırmak yerine lehimlemeyi tercih etmeliyiz.



Switch contakları, genellikle bir diğer problem kaynağıdır ve modern motosikletlerde didondaki switch'lerin değiştirilmesi oldukça masraflidir. Çoğunlukla dikkatli bir temizlik ve birazcık da ustalikla bu iş masrafsızca halledilebilir. Bu switch'ler çoğunlukla didona bir yada iki vidayla bağlanmışlardır ve bu vidaların sökülmesiyle iki parçaya ayrılırlar. Bu işlemi yaparken unutulmaması gereken ana kural, mutlaka gerekmedikçe switch'in içindeki parçaların sökülmemesidir. Zira bu tip switch'lerin içindeki parçalar genellikle küçük ve kaybolmaya yatkındır.
Eğer yorumlamasını biliyorsanız, switch'i söktüğünüzde gördükleriniz size çok şey söyler. Kontak yüzeyleri gorünebiliyorsa kontakların birbirine temas eden noktalarını inceleyin. Görünmeyen kontakların cıvarındaki kararma ve ark izleri ile kontağın kılıfındaki kırık ve çatlakları inceleyin. Pek çok motorcunun kararmış/kirlenmiş kontakları temizlemek için kontak temizleme spreyi vardır. Switch kontakları aslında oldukça narin bir yapıya sahip olduklarından temizlenmeleri oldukça özen gerektirir. Özellikle far anahtarı gibi yüksek akım taşıyan switch'lerin kontakları çok daha dikkatli temizlenmelidir. Bu temizlik işlemi sırasında, kontaklarda çizilmeye sebep olmamak için bıçak ucu gibi sert maddeler yerine çok ince zımpara kağıdı dikkatli olarak kullanılmalıdır. Kontağı zımpara kağıdıyla temizledikten sonra kontak temizleme spreyi sıkmayı unutmayın.
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image017.jpg
Üstte: Kablo başlığını kabloya bağlamak icin pense veya
kargaburun kullanılabilir. Resimde görülen alet ise bu iş
için özel olarak tasarlanmış bir pensedir .
Altta: Motosikletlerde de arabalarda olduğu gibi ana
tesisat yalıtkan bir bantla sıkıca sarılmiştır. Aşağıdaki
resimde Honda 400-4 modelinin tesisati görülüyor.
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image019.jpg



http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image021.jpg
Unutmayın ki sürekli kararan ve sorun çıkartan bir switch kontağı, taşıdığı akım için doğru seçilmemiş olabilir. Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, problemi çözmek için bir röle kullanmanız gerekecektir. Bu durumda bir oto elektrkçisine danışmanız ve yardım almanızı tavsiye ederiz.
Kontak temizleyici spreyler, switch'leri açmadan da kullanılabilir ve çoğunlukla iyi sonuç verir. Böyle bir spreyi büyük marketlerde veya elektronik parçaların satıldığı dükkanlarda bulabilirsiniz.


Solda: Acil yardim seti. (İzole bandı, karga burun, muhtelif kablolar ve sigortalar).



Sağda: Sıkça kullanılan konnektörlerden bazıları.
http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image023.jpg



http://donald.hypermart.net/MCWeb/Elektrik_files/image025.jpg (http://donald.hypermart.net/)


MCWorlD (http://donald.hypermart.net/MCWorlDD.htm) ALINTIDIR

[wkemal]

abi süpersin

[yanlizkurt]

Abi yeter yetişemiyorum cidden sana ve bulduklarına : )

[kıvılcım]

Abi yeter yetişemiyorum cidden sana ve bulduklarına : )
ben arşive atıyorum kardeşim zaman buldukca diyorum inşallah ihtiyacın olmaz bakar yaralanır ailem

[aktapot56]

mrhaba arkadaşlar ben elektrikçiyim her türlü yapmak istediğiniz custom ve arıza olaylarını bana yazın elimden geleni yaparım

[turq]

Emin ol markadan mutevellit bolca soru alacagin bir forumdasin :)