Motosiklet Teorisi # Tekerlegin Degişen Çapı

Motorun tekerleğinin sabit bir çapı olduğunu biliyoruz, ama bu statik (durağan) şartlar altında boyle. Oysaki dinamik şartlar altında tekerleğinizin çapı "lastiğin enine kasit çapı" ile "tekerleğin yandan gorünüş, dış çapı" arasında değişir durur.
http://img134.imageshack.us/img134/6235/1dw1.jpg

http://img134.imageshack.us/img134/2184/2xa4.jpg

Motor kullanan bizler çok iyi biliyoruz ki motosiklet virajları donerken aslında yana doğru "lateral" –yanal- bir hareket halindedir. Yani aslında Türkçesi, motosiklet virajları "donmez", "yanlamasına" giderek alır.

Gozünüzün onüne şoyle bir resim getireyim...

Ufka kadar giden dümdüz bir asfalt düşünün, iki şeritli, bir motorlu bu yolda gidiyor ve siz tam arkadan yada onden ve çok uzaktan teleobjektif yada dürbünle bakıyorsunuz. Motorcu şerit değiştirirken tam olarak motorun yana gittiğini gorürsünüz. Işte bu yanal "lateral" hareket sırasında motorun tekerlek çapı = lastiğin kesit çapı dır.

Ve diyelim bu yolda boylamasına, iki şerit ek yerinde sizin lastik kesitinin yarısı kadar küçücük bir seviye farkı varsa, lastik bu tümseği tırmanamaz. Ve motor devrilir.

Bunu düşük hızda kaldırıma çıkmaya çalışarak da gormek mümkün tabii. Kaldırıma tam dikine gelin, rahatça çıkar motor. Ama 10 derece gibi dar bir açıyla denerseniz motoru devireceğinize bahse girerim. Yani denemeyin, gorünen koy kılavuz iştemez değil mi? Üstteki 1. ve 2. şekillerden de olay anlaşılıyor sanırım. (biraz basit oldu kusura bakmayın)

Pekala, diyelim iki şeritli bir yolda, sağ şeritte gidiyoruz, onümüzde bir ağır vasıta var. Karayolları, asfalt yenileme çalışması yapmış ve 20km lik yolun sol şeridini dokmüş gitmiş. Sol şerit bizim şeritten 4cm yukarda...Ne yapacağız? Nasıl sollayacağız bu ağır vasıtayı, yoksa 20km onun egzozunu mu yutacağız?

1. Hemen arkamızdan birileri geliyorsa sollamaya kalkmayacağız, beleyeceğiz millet gitsin.

2. Yavaşlayacağız, o araçla aramızı açacağız.

3. Karşıdan kimse gelmediğinden emin olacak kadar, lastiği seviye farkına kaptırmayacak kadar sola yanasıp bakacağız ileriye.

4. gidebildiğimiz kadar SAĞA gidip,

5. Tekrar karşı şeritten gelen varmı diye Veya şerit değiştiriyorsak arkadan gelen varmı diye kontrol!!!

6. Mümkün olduğu kadar -şartların müsaade ettiği kadar- yavaşlayıp, mümkün olduğu kadar dik bir açıyla, GAZ VEREREK, tümseğe "HÜCUM" edeceğiz.

Bu tekniği uygulayabilmek için karşıdan – arkadan gelen giden olmadığından emin olmak şarttır.

Her zaman için düşme riski aldığınızı unutmayın. Eğer ortalğın tamamen boş olduğundan eminseniz yüksek şerite girebildiğiniz kadar derin girin ki seviye farkı tümseğini kesiş açınız olabildiğince dik olsun.

(Şekil #3 teki yeşil kesikli çizgi)

Bu tümseğin "gozümüzün keseceği" yükseklikte olması şarttır. Tecrübe esastır bu tur olaylarda

Şekil 3 bu tür bir durumu anlatmaya çalışıyor... Şekildeki kırmızı rota o X işaretinden sonra sürücü şanslıysa hastaneye gidiyor aslında. Ben sürücünün hedefini çizdim.

Kırmızı rota ÇOK tehlikelidir. !

http://img92.imageshack.us/img92/9041/3jq5.jpg

Peki yüksek şeritten düşük şeride inerken bir tehlike olurmu ? Manivela noktası (mesnet) diyelim. O banketin üst sivri koşesi varya hani...aşağıdaki şekilde işaretledim. İşte o nokta artık bir “manivela”-“Kaldıraç kolu” oluşturamayacağı için aynı tehlike oluşmaz, bununla birlikte motosikletle her türlü engebeden -ister çukur, ister tümsek olsun- en az 45derece yada daha dik bir açıyla geçmeyi alışkanlık edinmelisiniz.

Bir ipucu daha...

Bu tür yerlerden geçerken peglerde (ayaklıklarda) ayağa kalkın, (dizler ve dirsekler hafif kırık, peglere ayak TOPuyla başılıyordu ...) çok daha güvenli bir geciş yaparsınız. Tabii cruiser sürücüsü arkadaslar bu avantajdan yoksun...onlar kontra dengeleme (counter-balancing / leaning-out) tekniği kullanmalılar.

Alttaki primitif çizimlerime bakacak olursanız,
http://img134.imageshack.us/img134/4937/4ni0.jpg

Oturan sürücüdeki motoru “deviren” moment kolunun izdüşümü “X” in mesneti geçmiş, gerekli uğursuz momenti oluşturmuş olduğunu, oysaki ayaktaki sürücü için halen işin işten geçmemiş ve kurtuluşun “Y moment kolu izdüşümünün içerde olması dolayısı ile” halen mümkün olduğunu görüyorsunuz. Bu denge sistemlerinin “dinamik” sistemler olduğunu unutmamak lazım.

“H” ile gösterdiğim motorun hareket yönü ve hızı çok büyük etkendir paçayı kurtarmanızda.

Bu tür durumlarda, ve yüzey pürüzlülüğünün güvensiz-gevşek olduğu durumlarda dikkat !

1. Kaskin içinde kendi kendine "relaks-relaks-relaks..."diye konuş...

2. "sırıt"....

3. "gidonu bir hanımın bileği gibi" tut...

4. Başını "yüksek" tut...

5. "Ileri" bak, taaa gorebildiğin kadar ileri...

6. Duruşunu gozden geçir...
"ayak TOPundamısın?, dizler-dirsekler hafif kırıkmı? , omuzlar gevsekmi?

7. "chiken wings" yapabiliyormusun? (*)

8. Yağmurda-karda gider gibi "gozlerinle" kullan

9. Durum ciddi ise peglerde ayağa kalk, dizler ve dirsekler yine hafif kırık ve ayak TOPundasınız.



Donald Duck
Reşat Arbaş