Merhabalar
Tehlikeyi sezdikten sonra tam frenleme yaparak motorun durmasına kadar geçen süreyi ve yolu merak ettim ve biraz araştırma yaptım. Sonuçları sizinle paylaşmak istiyorum.
Motorun tam durmasına kadar geçen sürede neler yapıyoruz, neler oluyor?
1. Tehlikeyi gördükten sonra fren yapmaya karar veriyoruz. (Sürücü tepki süresi)
2. Ayak frene basmaya ya da el frenini sıkmaya başlıyoruz. (Frene basma süresi)
3. Frene basınç uyguladığımız için fren sistemindeki hidroliğin basıncı artmaya ve balatalar sıkmaya başlıyor. (Fren tepki süresi)
4. Balataların diske ya da kampanaya yaptığı basıncın etkisiyle tekerleklerin dönme hızı yavaşlıyor. (Bloklama süresi)
5. Fren sistemindeki basıncın artması nedeniyle bloklama başlıyor ve tekerleklerin artık dönmüyor ve araç bir süre sonra tam duruyor. (Fren süresi)
Bu beş aşamadan sonra durma sağlandığı için bunların toplam süresi DURMA SÜRESİ olarak adlandırılıyor.
Fren ve durma süresinin hesaplanmasında kullanılan önemli değişkenlerden birisi de aracın ve yok koşullarına göre değişen tutunma katsayısı. Bunu şöyle anlayabiliriz: Aracı düz bir zeminde belirli bir hıza eriştikten sonra rölantide gitmeye bıraksak rüzgar, aracın ağırlığı, yükü, lastiklerinin durumu vb. nedenlerle bir süre sonra tamamen duracaktır. Bu katsayı buzlu yeminde 1 m/s² kabul edilirken ABS'li bir otomobilde 7,5 olduğu varsayılıyor.
Motosikletlerde ise şöyle:
Sadece arka fren kullanıldığında: 4,0
Sadece el freni kullanıldığında: 6,5
Her iki frenle optimal frenlemede:10,0
Hesaplamada kullanılan diğer değerleri ise şöyle:
1. Sürücü tepki süresi 0,35 s
2. Frene basma süresi 0,20 s
3. Fren tepki süresi 0,05 s
4. Bloklama süresi 0,22 s
Bloklama süresi motosikletin teknik özelliklerine göre 0,2 ile 0,4 s arasında değişebiliyor.
Bu değişkenlerle yaptığım hesaplardan bazı örnekler vermek istiyorum. Ani durumlarda Sadece arka freni kullandığınızı varsayarsak.
Hız: 10 km/s
Fren mesafesi 0,68 m
Durma mesafesi 2,86 m
Hız: 50 km/s
Fren mesafesi 22,61 m
Durma mesafesi 33,90 m
Hız: 100 km/h
Fren mesafesi 93,42 m
Durma mesafesi 116,10 m
El ve arka freni birlikte kullanarak ideal bir frenleme gerçekleştirdiğinizi düşündüğümüzde bu rakamlar şöyle oluyor.
Hız: 10 km/s
Fren mesafesi 0,14 m
Durma mesafesi 2,18 m
Hız: 50 km/s
Fren mesafesi 8,18 m
Durma mesafesi 19,32 m
Hız: 100 km/h
Fren mesafesi 35,59 m
Durma mesafesi 58,12 m
Bu değerler otomobillerle karşılaştırıldığında şöyle söylenebilir.
-- Sadece arka frenleri kullandığınızda otomobile göre durma mesafeniz iki katına çıkar
-- Sadece ön frenlerle yaklaşık olarak otomobille aynı mesafede durursunuz. (Tabi ki bu kuramsal bir yaklaşım, kimse herhalde yüksek hızlarda sadece ön frenle durmayı düşünmüyordur)
-- El ve arka frenleri ideal olarak kullanmayı öğrendiğinizde ise otomobillerden yaklaşık %25 daha kısa mesafede durabilirsiniz.
Bu değerler ideal zemin ve yol koşulları için verilmiştir. Islak zeminlerde, buzlu ve karlı yollarda, yük ya da artçı ile durma mesafesinin arttığı da unutulmamalı...
Frenleriniz her daim keskin olsun!